Bilgisayarınızı topladınız veya bilgisayarınıza herhangi bir teknik
müdahalede bulundunuz. Ama o da ne! Bilgisayar açılmıyor. İşte bu
yazıda herkese önce anlamsız gelen sesli hata mesajları ile POST
(Power-on self test) uyarılarına/hatalarına değineceğiz.
Normal bir boot işlemi esnasında sizin düğmeye basmanızla birlikte önce
bilgisayarın bütün bileşenlerine güç verilir, ekran kartınız hemen
kendi reklamını yapar ve POST ekranına gelirsiniz. Burada, anakartınız
“Aabi bakalım bana neler takılıymış” havalarında bütün bileşenleri ufak
bir teste tabi tutar. Size bu sırada ekranda işlemcinizin hızı, ram
miktarınız gibi bazı bilgiler verilir. İşletim sisteminin yüklenmeye
başlamasından hemen önce ekrana (eğer ben yeterince hızlıyım diyorsanız
Pause tuşuna basarak istediğiniz kadar seyredebileceğiniz) bir tablo
gelir. Bu tabloda kabaca POST işleminin sonuçlarını görürsünüz
diyebiliriz. Peki ya normal bir boot gerçekleşmezse?
Bilgisayarın başlamasını engelleyecek herhangi bir hatada ya sesli ya
da POST hata mesajları alırsınız. İyimser olmanın bir alemi yok.
Dolandırmadan söyleyeceğim. Sesli hata mesajları genellikle ölümcül,
POST mesajları ise genellikle uyarı niteliğindedir. Genellikle diyorum
çünkü, ekran kartı arızasını işaret eden bir sesli hat mesajı sadece
ekran kartınızın yerinden oynamasıyla da ortaya çıkabilir.
Sesli Hata Mesajları
Az önce de bahsettiğim gibi sesli hata mesajları hepimizin kabusudur ve
çoğu zaman da bir donanım arızasını işaret eder. “Hoja nassa ses kartı
var söktüm ben sistem hoparlörünü.” Mantığına uymayarak sistem
hoparlörümüzün doğru takılı olduğundan emin oluyoruz çünkü bu sesli
hata mesajlarını sistem hoparlöründen duyarsınız (Bazı istisnai
durumlar hariç). Hemen karşılaşabileceğiniz sesli hata mesajlarının ne
olduklarına, anlamlarına ve birkaç çözüm yolu tavsiyesine geçiyorum.
Hata Anlamı
1 Sürekli Ses Güç kaynağı arızası
2 Birçok kısa bip Anakart arızası
3 1 uzun Bellek tazelenmesinde hata
4 1 uzun 1 kısa Anakart veya BIOS çipi arızası
5 1 uzun 2 kısa Ekran kartı arızası (Genellikle eski kartlardaki DIP switch kaynaklıdır)
6 1 uzun 3 kısa Ekran kartı arızası
7 2 uzun 1 kısa Ekran kartı arızası (RAMDAC kaynaklı (?) )
8 2 kısa Bellek parity (eşlik) hatası
9 3 kısa Belleğin ilk 64k’lık bölümünde hata
10 4 kısa Timer hatası
11 5 kısa İşlemci hatası
12 6 kısa Klavye işlemcisi hatası
13 7 kısa İşlemci hatası
14 8 kısa Ekran kartı belleğinde okuma/yazma hatası
15 9 kısa BIOS ROM hatası
16 10 kısa CMOS okuma/yazma hatası
17 11 kısa Tampon Bellek Hatası
Gördüğünüz gibi bu bip sesleri hiç de hayırlı manalara gelmiyor. Madem
anlamlarını verdik size sorun çözümlemede yardımcı olabilecek birkaç
çözüm yolu da vermemek şanımıza yakışmaz.
1. hata için, güç kaynağınızın bağlantılarını kontrol edip bir deneme
daha yapın. Eğer sorun devam ediyorsa, üç vakte kadar size yeni bir güç
kaynağı gelecek demektir.
2, 4, 10, 12, 15 e 16 numaralı hatalar için, tüm kartları işlemciyi ve
RAM’leri söküp tekrar takın. Öncelikle mümkün olduğunca az bileşenle
bilgisayarı başlatmaya çalışın. 4, 15 ve 16 numaralı hatalarda BIOS
çipinin yerine düzgünce oturduğundan emin olmak için üstüne hafifçe
bastırın. Değişen bir şey yoksa 4, 15 ve 16 numaralı hatayla karşı
karşıyaysanız yeni bir BIOS çipi edinin, yok eğer değilseniz zaten yeni
bir anakartınız olacağınız için BIOS çipiniz otomatik olarak değişmiş
olacaktır.
3, 8 ve 9 numaralı hatalarla baş etmek için öncelikle RAM’lerinizin
yerlerine düzgün oturduklarından ve yuvalarla aralarında herhangi bir
yabancı maddenin bulunmadığından emin olun. Eğer birden fazla bellek
modülü kullanıyorsanız değişik kombinasyonlar deneyin. Hata hala devam
ediyorsa belleklerinizi tek tek deneyerek sorunun hangisi/hangilerinde
olduğunu bulabilirsiniz.
5, 6 ve 7 numaralı mesajı alıyorsanız, ekran kartınızın yerine iyice
oturduğundan ve monitör bağlantısının düzgünce bir şekilde
yapıldığından emin olun. Problem sürüyorsa başka bir ekran kartı ile
bilgisayarı başlatmayı deneyin. Sonuç alırsanız sizi tebrik ederiz çok
yakın bir zamanda yepyeni bir ekran kartınız olacak. Ekran kartlarıyla
ilgili alacağınız sesli hata mesajlarının neredeyse tamamı 6 numara
olacaktır. Bu nedenle şimdiden “diii di dit dit” sesine alışmanızda
fayda var.
11, 13 ve 17 numaralı hatalar için işlemcinizin düzgün bir şekilde
takıldığından emin olun. Mümkünse başka bir işlemciyle denemelerde
bulunun, sonuç alamazsanız özellikle 17 numaralı hata için
anakartınızdan şüphelenin.
Girişi ölümcül hata mesajlarından yaptık ama daha çok uyarı niteliğinde
olan POST mesajları ile ortamı biraz yumuşatmayı ihmal etmiyoruz. Genel
olarak açıklayıcı, birkaç kelimelik (biraz İngilizce ile) anlaşılabilir
niteliktedirler. Ama can sıkmaya yetecek kadar ciddiye almak
kaçınılmazdır. Bu mesajlar anakarta, BIOS’a, takılı olan donanıma,
çipsete göre değişiklik gösterebilirler. Yine de belli başlı birkaç
hata mesajıyla uygulanabilecek çözüm yollarını yazıyorum.
BIOS ROM checksum error - System halted: BIOS çipindeki bir hatayı
gösterir. Çipte fiziksel hata veya BIOS yazılımında bozukluk olabilir.
Sisteminizi yeni bir BIOS ile update edin, sorun devam ediyorsa yeni
bir BIOS çipi edinmeniz gerekecek.
CMOS battery failed: BIOS piliniz bitmiş veya bitmek üzere. Pilin türünü belirleyip en yakın saatçiden yenisini alabilirsiniz.
CMOS checksum error - Defaults loaded: Herhangi bir nedenden dolayı
BIOS ayarlarınızda bozukluk oluşmuş (muhtemelen bitmek üzere olan BIOS
pili yüzünden). Varsayılan ayarlar yüklenerek sisteminizin zarar
görmesi engellenmiş.
Floppy disk(s) fail: Sisteminize takılı bulunan disket sürücü(ler) ile
BIOS’taki disket sürücü ayarları birbirini tutmuyor. Disket sürücünüzün
bağlantılarını kontrol edin, BIOS’taki ayarlar yanlışsa düzeltin. Sorun
devam ediyorsa disket sürücünüzde muhtemel bir fiziksel arıza var
demektir.
Keyboard error or no keyboard present: Belki de en çok karşılaşılan
POST mesajı. Bu mesaj genellikle “Press F1 to continue” diye devam
eder. Siz de olmayan klavyenin F1 tuşuna basarak hatadan kurtulabilir
veya yeni bir klavye takarak işleme devam edebilirsiniz.
Memory test fail: POST mesajlarının belki de en can sıkıcısı. BIOS’taki
bellek ayarlarınızda olabilecek bir problemden kaynaklanabildiği gibi,
bellek modüllerinizdeki kısmi (kısmi=belli bir bölümündeki) arıza
nedeniyle de ortaya çıkailir. Ayarlarınızdan eminseniz, başka bir
bellek ile sisteminizi tekrar açmayı deneyin.
Hard Disk(s) Fail: Sisteminizde mevcut disk(ler)le BIOS’ta belirilmiş
disk ayarları birbirini tutmuyor demektir. BIOS’tan disk ayarlarını
otomatiğe getirin, master/slave ayarlarını kontrol edin. Sorun devam
ediyorsa disk sürücünüzde fiziksel bir bozukluk kuvetle muhtemeldir.
Bunlar POST hatalarının sadece belli başlı olanları. Sistem-spesifik
olarak hata mesajları ile karşılaşabileceğinizi tekrar hatırlatmamda
bir sakınca yok.
Anasayfa 
